Begrippen
Korte inhoud van de film

•    Opening (jaknikkers)
Zo kennen de meesten van jullie waarschijnlijk de chemische industrie: grote fabrieken die grondstoffen verwerken tot de meest uiteenlopende producten. Een van de problemen daarbij is dat sommige grondstoffen, zoals olie, op kunnen raken en milieuproblemen veroorzaken zoals het broeikaseffect.

In een fabriek komen grondstoffen binnen.Die grondstoffen worden door allerlei chemische reacties omgezet in producten en die producten moeten opgezuiverd worden voor ze gebruikt kunnen worden.

•    Zoom naar grasveld
Het kan daarom verstandiger zijn om in de natuur op zoek te gaan naar grondstoffen die je steeds opnieuw kunt gebruiken: duurzame grondstoffen. Biomassa (planten, gras, etc.) kan zo’n duurzame grondstof zijn. Biomassa is ‘CO₂-neutraal’: er komt wel koolstofdioxide vrij als je het verbrandt, maar die koolstofdioxide heeft de plant eerst uit de lucht gehaald om te groeien. Met het gebruik van biomassa komt dus geen éxtra CO₂ in de lucht. En als je verstandig omgaat met de landbouwgrond, dan raakt deze grondstof nooit op.

•    Zoom de fabriek in
Biomassa is niet zomaar als vervanger van aardolie te gebruiken. Je moet daarvoor de plantenresten wel eerst bewerken. Daarvoor kunnen micro-organismen (bacteriën, gisten en schimmels) gebruikt worden. Die zijn door evolutie heel erg goed geworden in het aftappen van energie en grondstoffen uit natuurlijk materiaal. Evolutie is al miljoenen jaren aan de gang. Mensen bedrijven pas een paar eeuwen chemie.

•    Zoom naar micro-organismen
Wetenschappers onderzoeken hoe micro-organismen werken. In grote lijnen zijn het net chemische fabriekjes: ze zetten grondstoffen om in allerlei producten en ze produceren daarbij ook afvalstoffen. Zulke microbiologische afvalstoffen zijn bijvoorbeeld alcohol en melkzuur. Wij kunnen deze ‘afvalstoffen’ goed gebruiken: alcohol en melkzuur zijn natuurlijke conserveringsmiddelen.

•    Zoom naar blauwdruk in de cel
Inmiddels weten we al behoorlijk veel van micro-organismen. Als we het DNA van een bacterie kennen, dan hebben we als het ware de ‘blauwdruk’ (het bouwplan) van die cel. De laatste jaren is het met die blauwdruk ook mogelijk geworden om aanpassingen in een micro-organisme te maken die ons goed uitkomen.

•    Zoom naar stofstromen in de cel
Als we weten hoe een cel grondstoffen omzet in producten, dan kunnen we daar aanpassingen in maken.
1. Het is mogelijk om een cel gewenste stoffen extra aan te laten maken.
2. Vaak worden grondstoffen in meerdere producten omgezet door een cel. Door de wegen naar andere producten uit te schakelen, zorg je ervoor dat die cel extra gewenst product gaat maken met minder bijproducten.
3. Het is ook mogelijk om micro-organismen aan te passen om ervoor te zorgen dat ze andere grondstoffen kunnen gebruiken. Zo kunnen ze dan uit bijvoorbeeld gft-afval nuttige producten maken.
Inmiddels gebruiken we micro-organismen al bij de productie van biobrandstof, medicijnen en afbreekbare plastics.

•    Zoom terug naar cel
Eén aangepaste bacterie of gist kan natuurlijk nog niet zoveel, want ze zijn heel klein. Maar ze vermenigvuldigen zich heel snel. Als je in één cel het DNA aanpast, krijgen alle nakomelingen de gewenste eigenschappen. Zo kun je hele grote hoeveelheden ‘biofabriekjes’ krijgen.

•    Zoom terug naar erlenmeyer
Dit hele proces van grondstoffen uit de natuur en het aanpassen, opkweken en gebruiken van micro-organismen noemen we industriële biotechnologie. Bijkomend voordeel van biotechnologische processen is dat ze vaak heel simpel zijn. Waar je vroeger een hele serie reactorvaten en zuiveringsinstallaties nodig had, is nu vaak één vat met micro-organismen en een zuiveringsstap voldoende. Daarnaast zijn de processen vaak energiezuinig. En het belangrijkste: ze draaien op plantaardige, dus hernieuwbare grondstoffen.